مقدمه حمد و ثنای بی منتها خدای یگانه را و درود و سلام بر محمد فرستادهء خدا و خاندان پاکیزه اش . سخن گفتن از شخصیتی که دارای عظمتی ویژه و پرورشی نمونه و حضوری همه جانبه در تمام جهات انسانیت است . عشق و عجز را به همراه خود می آورد . زنان مطرح در قرآن هریک شاخص های ویژه ای داشته اند و فاطمه خود به تنهایی همه آن شاخص ها را با خود به همراه دارد . فاطمه بانویی است چون مریم پاک و مطهر ، دارای ارتقای روحی و معنوی ،چون بلقیس ، با علم ودرایت ، چون زنان معاصر با حضرت موسی ، حاضر در تمام لحظات حساس و سرنوشت ساز چون هاجر ، صبور و با استقامت . فاطمه نه تنها تمامی اینها را در خود جمع داشت . بلکه خود حُسن و تجسم عینی آن بود و از این بالاتر او بهترین اهل زمین بود . و از این نیز فراتر ، او محور هستی و انگیزه ، خلقت عالم . اعم از آسمان و زمین و جن بود . سخن گفتن از فاطمه (س) فراتر از اندیشهبشری است . لذا باید شناخت او را در کلمات خدا و رسولش یافت . اگر معانی در قالب آن النافد بیان می شود به منزله ی تنزیل حقیقت بلند پایه ی اوست . و از از این رو بر آن شدیم که به بررسی اخلاقی حضرت زهرا (س) از منظر آیات و روایات می پردازیم . از آنجایی که هدف نشان دادن شمه ای از شخصیت اخلاقی حضرت زهرا (س) است ، لذا از پرداختن به مباحث جزئی و فنی ، ادبی ، تفسیری ، فقهی ، خودداری کرده ایم . امید است این تحقیق مورد توجه حضرت حق واقع شود. موضوع : بررسی اجمالی زندگی حضرت زهرا (س) از منظر آیات و روایات پدر و مادر حضرت زهرا (س) پدر حضرت زهرا (س) : یکی از مهم ترین افتخارات فاطمه زهرا (س) این است که پدر آن حضرت رسول خدا (ص) است و عالم موجودات هستی مرهون خلقت پیامبری می باشد که اشرف مخلوقات است . چنانچه در حدیثی قدسی پروردگار عالم می فرمایند : « لَوْلاکَ خَلقْتَ الاَفلاک 1». ای پیامبر ! اگر تو نبودی ، من زمین و آسمان این هستی را نمی آفریدم . آری او فضل و برکت و رحمت برای کل جهان هستی است . خداوند متعال همچنین نیز می فرمایند : « وَ ما اَرْسَلناکَ اِلّا َحمهٍ لِلعالمینَ »2 ما تو را جز برای رحمت جهانیان نفرستادیم . رسول خدا (ص) آن چنان اهمیت و ارزش الهی دارد که اوصاف وی را با اسماء مخصوص خود توصیف می نماید و می فرمایند :« لَقد جائَکُم رسولٌ من انفُسَکُم عزیزٌ علیه ِ ما عَنتم حریصٌ علیکم بالمؤمنین رئوف ٌ رحیم »3 . به یقین رسول خدا (ص) از خود شما به سویتان آمد که رنج ها و مشکلات شما بر او دشوار است او اصرار بر هدایت شما دارد و نسبت به مؤمنان رئوف و مهربان است . 1 . بحارالانوار . علامه مجلسی . ج 15 . س 406 2 . سوره ی انبیاء . / 107 3 .توبه / 128 آنچه در این آیه با عظمت و تعجب آمیز است اینکه پروردگار عال دو نام رئوف و رحیم ، از أسماء مبارک توقیفّیه ی خویش را در مورد آن حضرت به کار برده اند که این نشانه ی صفات الهی آن بزرگوار است از این دو آیه ی مورد بحث استفاده می شود . که آن سرور اقیانوس رأفت و رحمت برای تمام عالمیان بود . زیرا رسالت رسول خدا (ص) جهانی و جاودانی بود ، و شعاع و پرنور وجودی او بر کل عالم پرتو افکن بوده است . چنانچه قرآن کریم به این حقیقت اشاره نموده و می فرماید : ما تو را نفرستادیم جز برای همه ی مردم ، تا آنان را به پاداش الهی بشارت داده و از عذاب او بترسانی .1 مادر حضرت فاطمه (س) مادر حضرت فاطمه (س) : جناب خدیجه زنی بسیار با فضیلت و دارای مقامی ارجمند در پیشگاه خدا و رسولش بود . ایشان جزء محدود زنانی بوده است که پیامبر خدا (ص) آنان را برترین زنان عالم هستی معرفی کرد . حضرت خدیجه با تمام فداکاری و ایثار در طول بیست و پنج سال زندگی مشترک با رسول خدا (ص) ........................................ 1 .سوره سبا . / 28 از هیچ خدمتی به آن حضرت و عالم اسلام کوتاهی نکرد ، ثروتش را در طبق اخلاص گذاشت و دررضایت معشوق و معبود به کار برد . او پناه آن حضرت در داخل خانه پیامبر (ص) به حساب می آمد و تمام ناراحتی ها و شکنجه های جسمی و روحی وارده از سوی قریش را با عواطف مخلصانه خود جبران می کرد . آن چنان در روح و روان رسول گرامی اسلام اثر گذاشت که سال درگذشت خدیجه را قرین وفات حضرت ابوطالب « عام الحزن » نامید . پس از وتاش نیز هر وقت به یاد خدیجه می افتاد و یا کسی از او نام می برد چشمان مبارکش پر از اشک می شد و خوبی ها و خاطرات شیرینی را که با وی داشت بیان می کرد. 1 ولادت فاطمه (س) بنا به نقل روایات صحیح و نظر اکثر مورخین و محدثین شیعه ، حضرت فاطمه زهرا (س) در روز جمعه بیستم جمادی الثانی سال دوم یا پنجم بعثت رسول خدا (ص) در مکه معظمه متولد شد . حضرت امام باقر (ع) می فرمایند :«وُلِدَت فاطمهٌ بَعْدَ ما اَظهَرَ اللْه نُبُوَّه َ نَبتّهِ و اَنزَلَ عَلیه ِ الوحی بِخَمْس سنین ، و قُریش ُ تَبنی البَیت و تُوفَّیَتْ وَ لها ثَمانی عَشَرَه َسَنهٍ... » حضرت فاطمه (س) در سال پنجم بعثت پیامبر (ص) ک قریش نیز کعبه را نیز بازسازی می کردند ، متولد شد و هنگام وفاتش 18 بهار از عمر او گذشته بود2 . ........................................................ 1 . بابا زاده . علی اکبر . سیری در سیره ی حضرت زهرا (س).ناشر.سنابل . نوبت چاپ. 83.ص22 2. بابازاده . علی اکبر .تحلیل سیره ی فاطمه زهرا(س).ناشر .محدث.چاپ .اول.سال1380. ص 44 کیفیت تولد حضرت زهرا (س) چون آثار تولد زهرا (س) ظاهر شد ، حضرت خدیجه کسی را به سراغ زنان قریش فرستاد و از آنان در این زمینه کمک خواست . آنان در جواب پیغام فرستادند : اَنْتِ عَصَیْتْنا و لَم تَقبلی قولنا و تَزوَجت مُحَمداً یَتَیم اَبی طاِلب فَقیراً لا مالَ لَهُ فَلَسنا نَجی ءُ وَلانکی من آَمرکِ شیئاً فاغممتُ خََدیجه ُ لِذلک. تو به حرف ما گوش نکردی و با یتیم ابوطالب که مردی فقیر است ازدواج نموده ای ، بنابراین ما نیز آماده ی همکاری نیستیم . حضرت خدیجه از این جهت محزون شد . در این هنگام پروردگار عالم چهار نفر از زنان بهشتی را به سوی خدیجه فرستاد که ایشان از دیدن ایشان به وحشت افتاد . چون این حال را دیدند یکی از آنها گفت : خدیجه ! نگران مباش . ما از جانب خدا برای کمک تو فرستاده شدیم ، من «سارا» زن حضرت ابراهیم هستم و آن دیگری «آسیه» دختر مزاحم همنشین تو در بهشت است و نفر سوم «مریم» دختر عمران می باشد و بالاخره نفر چهارم « کلثوم » خواهر موسی بن عمران است . اینک ما حاضریم در این لحظات حساس تو را یاری کنیم . آن گاه هر کدام در یک طرف خدیجه قرار گرفته و برنامه زایمان به خوبی انجام شد . در این حال اُم ّ الائمه ، کوثر الهی حضرت فاطمه (س) با قدوم خود دنیا را روشن کرد و حوریان بهشتی را که برای خدمتگزاری او صف کشیده و هر کدام کاری بر عده داشتند مشاهده نموده ، بدن مبارک فاطمه (س) را با آب کوثر غسل دادند و با پارچه های بهشتی پوشاندند و معطر ساختند . آنگاه از آن نوزاد که عظمتش افزون از عالم وجود است خواستند سخن گوید 1 . در این هنگام فاطمه (ع) گفت : شهادت می دهم به یگانگی خدا و اینکه پدرم سرور انبیاء است و شوهرم أفضل اوصیاست و فرزندانم بهترین اسباط و نوادگان انبیاء هستند .سپس خطاب به آن حوریان بهشتی سلام کرد و نام های آنان را یکایک گفت .2 .............................................. 1 . بابا زاده . علی اکبر . سیری در سیره ی حضرت زهرا .ناشر . سنابل . چاپ.83./ قم ص 24 2 . سوره ی مریم . آیه ی 29 تا 34 دوران کودکی حضرت فاطمه (س) حضرت فاطمه (س) در سال پنجم بعثت دیده به جهان گشود و نور جمالش دنیا را منوّر ساخت . همزمان با ولادتش ، جبرئیل امین و سایر ملائکه برای عرض تبریک به خدمت پیامبر خدا (ص) رسیده و سلام و درود الهی را یه محضرش ابلاغ کردند . حضرت فاطمه در دورانی متولد شد که فشار سیاسی و اجتماعی کفار قریش بر ضد مسلمانان به ویژه رسول گرامی اسلام شدّت گرفته بود . زیرا دعوت پیامبر الهی سه سال مخفیانه انجام شد و تا آن تاریخ مسلمانانی که ایمان آورده بودند ، مشکل زیادی نداشتند . اما هنگامی که خداوند به پیامبرش دستور دعوت علنی داد او نیز مأموریت الهی را اجرا کرد . همزمان آزار و اذیت کفار شروع گردید و میلاد فاطمه در بحرانی ترین ایام این فشارها واقع شد . دوران کودکی آن حضرت در برهه ای از تاریخ شروع شد که رسول خدا نه تنها در بیرون از خانه امنیت نداشت ، بلکه خانه ی او نیز مورد تهاجم کفار و شیادان قریش قرار می گرفت و از این جهت اهل بیت آن حضرت پیوسته در اضطراب و نگرانی به سر می بردند .1 پیوند مقدس دو نور در آسمان ها در مورد ازدواج امام علی (ع) و اینکه پیوند آن دو اول در آسمان ها صورت گرفته است و ملائکه خدا بر این موضوع شهادت داده اند ، روایات زیادی آمده است که اینک به چند حدیث از منابع منیر اهل سنت اشاره می کنیم . .................................................................... 1 . بابا زاده . علی اکبر . سیری در سیره ی حضرت زهرا (س). ناشر (سنابل ). چ سال 83 . قم ص 27 انس بن مالک (خادم رسول خدا )می گوید من در حضور آن حضرت بودم که حالت وحی به او دست داد چون از ان حال بیدار شد خطاب به من فرمودند : یا انس ! می دانی جبرئیل برای چه منظوری نازل شده بود ؟ گفتم : پدر و مادرم فدایت باد برای چه ؟ 1 اینک تعدادی از مهاجرین و انصار را برای شهادت و شنیدن خطبه ی عقد دعوت کن و بعد هم نام اشخاصی را معین کرد . در این حدیث ازدواج فاطمه و علی یک امر آسمانی و از جانب خدا و جبرئیل شده است . رسول گرامی اسلام به دخترش فاطمه فرمودند : من تو را از پیش خود ، به عقد علی در نیاوردم . بلکه خدا وند مرا مأمور ساخت . چون خداوند مرا به این موضوع دستور داده ، فرشتگان را مأمور کرد تا در بهشت برین با صفوف منظم ازدواج شما را بگیرند . سپس در خت های بهشتی ، آراسته به زیورها نثار گردید. ازدواج آنان یک دستور الهی و آسمانی بوده و مراسم آن در میان ملائکه برگزار گردیده و خطبه اش را در عالم تکوین ، جبرئیل خوانده است ، و پیامبر به حضرت فاطمه (س) فرمودند : یا فاطمه من به دستور الهی تو را به عقد کسی در آوردم که در ایمانش مقدم و در علم ، مافوق دیگران و در بردباری بزرگتر و بیشتر از همه است . این را بدان که من به این امر اقدام نکردم مگر به امر آسمانی 2. ............................................................. 1 . سعادت پرور . علی . جلوهء نور . پرتوی از فضائل معنوی حضرت زرا . ناشر /تهران. سال چاپ . 79 . ص 117 2 . مهری سویزی . صاحب امتیاز . شورای فرهنگی اجتماعی زنان.طراح: کامران مهرزاد . تهران . ص 17 فرزندان حضرت فاطمه (س) دو فرزند پسر از گل های باغ رسالت و امامت هر دو معصوم و امام پیشوای جامعه اسلامی و هر دو مدافع حق در شرایط گوناگون زمان تا پای جان ، و در نهایت هر دو شهید راه حق می باشند . عظمت فرزندان فاطمه (س) را باید از زبان و بیان وحی شنید . رسول خدا (ص) فرمود : حسن و حسین شاخه های گل من هستند . همچنین درباره ی مقام و منزلت آنان می فرمایند : اینان سرآمد و سرور همه ی جوانان بهشت هستند . و رسول خدا (ص) در حق محور بودن آنان می فرمایند : که محبت آنان محبت به حق و موجب تقرب به خدا و عداو و دشمنی با آنان عداوت حق می باشد . « هرکس حسن و حسین را دوست بدارد مرا دوست داشته است و هرکس حسن و حسین و پدر و مادر آنان را دوست ندارد در قیامت همراه من نخواهد بود .1 دختران حضرت فاطمه (س) دو دختر فاطمه (س) ، زینب کبری که ملقب به « عقیله ی بنی هاشم » و زینب صغری « ام کلثوم » می باشند . هر دو مؤمن و متعهد و هر دو اسلام شناس و آگاه به قرآن و مفسر قرآن و مدافع قرآن ، هر دو حاضر در صحنه های گوناگون اجتماعی و سیاسیجامعه بودند . عظمت و بزرگواری و شجاعت و شهامت این دو کریمه ی اهل بت از حماسه ای که با شهیدان کربلا و سید و سالار شهیدان حسین ابن علی (ع) آفریدند ، می توان فهمید همانا که انقلاب ستم سوز عاشورا را پدید آوردند و پیام رسان خون شهیدان تاریخ شدند. دو چهر ه ی تابناک که در شرایط نظام جهنمی بنی امیه به همراه برادران و یاران خود به یاری حق شتافتند و فرهنگ اصیل اسلام را در جامعه إحیا کردند و با تحمل داغ های جان سوز برادران و فرزندان و یاران خویش و با پرستاری از یادگاران و یتیمان شهداء و با تحمل مصایب دلخراش و انواع شکنجه ها ، در زیر غُل و زنجیر دشمن فریاد حق برآوردند . آنان که درس استواری و پایداری ، صبر و تحمل مصیبت در راه خدا و دوست می دیدند . خم به ابرو نیاوردند ، تا آنجا که وقتی از حضرت زینب (س) پرسیدند : این سفر به شما چگونه گذشت ؟ فرمود : جز زیبایی چیز دیگری ندیدم .! آری این است روح بزرگ و روحیه ی شکست ناپذیری فرزندان فاطمه (ع) . اینانند تربیت شدگان دامن مطهر فاطمه که از سینه ی فاطمه شیر نوشیدند . همان فاطمه که همواره در مقابل ظلم و نامردمی ها و حق کشی ها قد عَلَم کرده بود . این دو ویژگی یعنی « همسر داری و تربیت فرزند » در زندگی فاطمه (س) درخشندگی خاصی دارد .به لحاظ اُسوه و الگو بودن آن حضرت ، پیروی از سیره ی او ، نقش بنیادی در اصلاح خنواده و تربیت فرزند داشته و موجب رشد و تعالی جامعه خواهد بود و این مهم نه تنها در زندگی و سیرهء فاطمه به چشم می خورد بلکه در سیره ی انبیاء و ائمه (ع) به عنوان محور و اساس خانواده مورد توجه می باشد 1 . ................................................................. 1 . احمدی . حبیب الله . کتاب فاطمه (س) الگوی زندگی . ناشر / انتشارات فاطیما . سال ت :1386. ص 134و 135 منزلت حضرت زهرا (س) برخی می گویند : شرکت دادن زهرا (س) در قضیه ی مباهله هیچ دلالتی بر منزلت عظیم و فضیلت رفیع او ندارد . زیرا پیغمبر( ص ) از این جهت خانواده اش را آورد که آنان گرامی ترین و محبوبترین مردم نزد او بودند . تا ثابت کند که امادگی دارد در راه دین حتی عزیز ترین افذاد خود را قربانی کند ، این مسأله دلالت بر چیز دیگری ندارد . در پاسخ او می گوییم ، خداوند سبحان زهرا (س) را در قضیه ای شرکت داد که به بنای دین و حقانیت ان مربوط است ، و تا قیامت جوهره ی ایمان بدان بسته است . زیرا آنچه بناست با مباهله اثبات شود ، بشر بودن عیسی (ع)1 و نفی الوهیت او است . قرآن کریم این مشارکت را برای زهرا (س) جاودانه کرد ، تا بیان دارد که او در کمال سروری و فضیلت به مرحله ای رسیده که خداوند سبحان او را همراه پیغمبر ، علی ، حسن و حسین و سند صدق پیغمبر قرار داد ، چه خداوند سبحان پیغمبر را فرمان داد که اینان را یرای مباهله با خود ببرد نه اینکه پیغمبر اینان را ازپیش خود برده باشد . بنابراین آنان را برای این با خود نبرد که خانواده و اهل بیت او بودند . بلکه فاطمه ، پیغمبر ، علی ، حسن و حسین ، عزیز ترین موجودات و گرامی ترین مخلوقات نزد خداوند سبحان بودند . ................................................. 1 . مرتعشی عامل . سید جعفر . کتاب رنج های حضرت زهرا . ناشر / انتشارات تهذیب . / دفتر تبلیغات اسلامی .چ80.قم ص49 به گونه ای که خداوند اراده کرد که به همه ی مردم بفهمانند که بدرفتاری با این برگزیدگان پاکیزه نابودی همه چیز است و بدون آنان همه چیز در دنیا بی ارزش است در حدیث شریف نیز همین نکته اشاره شده است. شرکت دادن چند مرد و حصر عنصر زن در حضرت زهرا (س) در مباهله اشاره به این دارد که هیچ یک از زنان به مقام سروری و کرامت و منزلت زهرا (س) نزد خداوند متعال نمی رسند . بنابراین هیچ کس نمی تواند برای دیگران صفتی ادعا نماید که امتیاز و فضیلتی برای انان بر سایر زنان داشته باشد . بنابراین مقام و فضیلتی که برای بعضی از زنان پیغمبر (ص) مثل عایشه بر زنان امت ادعا می شود ، نمی تواند درست باشد . حضرت زهرا در آیات 1 . سوره کوثر :            1  در شأن نزول این سوره گفته شده ، زمانی که رسول خدا (ص) دو تن از فرزندان خود به نام های عبدالله و قاسم را از دست داد و دشمنان ان حضرت برای تضعیف او ، زبان طعن و شماتت گشودند . عاص بن وائل او را ابتر خواند ، که در لغت عرب به « مقطوع النسل» اطلاق می شود . ......................................................... 1 . سوره کوثر کوثر از ریشه ی کثرت است و بر چیزی اطلاق می شود که شأنیت کثرت در او باشد و مراد از کوثر خیر فراوان است . البته آن خیر کثیری که پیامبر در نتیجه ی اعطای خداوند ، مالک آن شده است . در آیه ی اول مشخص نشده و شاید بدین لحاظ باشد که با اطلاق و عدم تغییر آن ، عظمت و شأن خاص بدان ببخشد .برای کلمه ی کوثر در این سوره معانی متعدد مطرح شده است . علامه طباطبایی در المیزان با توجه به معنای آخرین آیه که دشمن آن حضرت را ابتر معرفی کرده ، مناسب ترین معنا را « کثرت » ذریه ی پیامبر اکرم (ص) ذکر می کند . کوثر یعنی ای پیامبر به تو دختری دادیم که مجسمه ی خیر است ، استوانه ی برکت و اسطوره ی بالندگی است . به تو دختری دادیم که اگر همه ی فضائل و سجایای انسانی را مجسم کنند زهرا می شود . ای پیامبر به شکرانه ی این نعمتی که به هیچ کس داده نشده و نخواهد شد ، نماز بخوان و در هنگام تکبیر دستهایت را بلند کن که این یک حالت خضوع است برای بنده و جلالتی است برای خدا .1 .................................... 1 . علامه امینی . فاطمه زهرا (س) طبع جدید . تحقیق .محمد امینی نجفی . ناشر /انتشارات استقلال تهران . ص 61 2 . آیه ی تطهیر «           1 » این ایه به گفته بیشتر محدثان اهل سنت و تمام علمای شیعه در خصوص اهل کساء نازل شده است . چنانچه در صحیح مسلم ترمذی و تفسیر کشاف و طبری و در المنثور مسترک حاکم ، منتخب کنز اللعمال و کتابهای دیگر از عایشه و ام سلمه و انس بن مالک و ابوسعید خدری و دیگران با مختصر اختلافی روایت کرده اند که چون آیه ی تطهیر نازل شد ، رسول خدا (ص) و فاطمه (س) و علی (ع) و حسن و حسین (ع) را خواندند و کسای خود را بر روی آنها انداختند و فرمودند :« اللهم اِنّ هولاء اهل بیتی فاذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهیرا » در انتهای سوره ی واقعه می فرماید : « انه لقران کریم فی کتاب مکنون ، لا یمسه الا المطهرون 1 » . هیچ کس به قرآن کریم مسّ وجودی پیدا نمی کند مگر مطهرون . با توجه به این آیه تنها اهل بیت مسّ وجودی کتاب مکنون را دارند و این هم فضیلتی برای حضرت زهرا (س) است با توجه به این که منظور از اراده حق تعالی در این آیه اراده ی تکوینی است نه تشریعی و با توجه به احادیثی که معنای « رجس » را پاکی و از گناه و آلودگی می دانند. نه پاکی از نجاست ظاهری . ........................................... 1 . سوره واقعه . آیه 77 و 79 این آیه ی شریفه بزرگترین دلیل بر عصمت فاطمه زهرا (ص) از هر گونه و آلودگی است . بلکه می توان از بعضی جهات مقام صدیقه ی طاهره از بسیاری از أنبیاء و ائمه (ع) نیز برتر است . چنانچه از سخنان تاریخی امام حسین (ع) در شب عاشورا در پاسخ به بی تابی خواهرش زینب مشاهده م شود . امام علی (ع) با استناد به آیه ی تطهیر عصمت و طهارت زهرای مرضیه را یادآوری می کنند وقتی خلیفه ی اول با حضرت زهرا (س) به مضاربه برخاست و فدک را در اختیار آن حضرت بود مصادر کرد و دعوی آن حضرت را نشنید و شاهدانش را قبول نکرد . امام علی (ع) خطاب به وی گفت : شاهدانی هم بیاورد و تو او را تصدیق کنی ، کتاب خدا را تکذیب کرده ای زیرا آیه ی تطهیر شهادت خدا بر طهارت زهرا (س) است 1 . 3 . آیه ی ( لیله النور ) انا انزلناه فی لیله القدر 2: این آیه از جمله آیاتی است که علاوه بر معنا و تفسیر ظاهری به حکم تفسیر باطنی بر آن حضرت منطبق است .در تفسیر فرات کوفی با ذکر سند از امام صادق (ع) نقل شده است . که حضرت در تفسیر « إنا انزلناه فی لیله القدر » فرمودند : لیله فاطمه و القدر الله است . ................................................... 1 . علامه امینی . فاطمه زهرا (س) . طبع جدید . تحقیق .محمد امینی نجفی .انتشارات استقلال تهران . ص 72 2 . سوره قدر . آیه 1 سپس افزودند : پس هر کس که فاطمه را به درستی « کما هو حقه » بشناسد ، لیله القدر را درک کرده است ، و فاطمه به این نام ، نام گذاری شده و به خاطر ان که مردم از شناخت آن عاجزند . به راستی که چرا فاطمه (س) لیله القدر نباشد ، فاطمه لیله القدر است ، زیرا که در میان شب ها آنچه بی نظیر و مطلوب است شب قدر است . در میان همه زن ها نیز آن که بی نظیر و مطلوب است فاطمه است . از آن حضرت تعبیر لیل شده است . زیرا همان گونه که شب همه چیز را در بر می گیرد ، ظلم و ستم بنی امیه آن حضرت را در برگرفت . فاطمه شب و لیل است زیرا شب بیانگر پوشیدگی و مستوری و حجاب و عفت و حیا است . وبژگی شب قدر توبه و نزدیکی به خدا و اطاعت و بندگی و حفظ احکام است . ویژگی فاطمه (س) راه و روش سیره ی ان حضرت نیز قرب به خدا و اطاعت و بندگی او حفظ ارزش های الهی است . شب قدر تجمع ملائکه است و بهره از عالم ملکوت ، افزون تر خواهد بود . ان کس هم که بیشتر با فاطمه نزدیکتر شد ، و از آن حضرت بهره ببرد . از خوی و خصلت ملائکه حظ فزون تری برده و به عالم فرشتگان و تجرد و تقدس نزدیک تر می گردد ، بلکه از آنها نیز برتر می رود . 1 ................................................................ 1 . نیلی پور مهدی . فرهنگ فاطمیه . الفبای شخصیتی حضرت زهرا (س) . انتشارات مرکز فرهنگی شهید مدرس. چ 6 . 1387 4. آیه التقاء بحرین این آیه از جمله آیاتی است که علاوه بر معنا و تفسیر ظاهری به حکم تفسیر باطنی بر آن حضرت منطبق است « مرج البحرین یلتقیان ، بینها برزخ لابینیان ، یخرج منهما الؤلؤ و المرجان. غالب مفسران و محدثان و مورخان فریقین معتقدند که شأن نزول این آیات درباره ی تلاقی بحر نبوت و ولایت درباره ی حضرت فاطمه (س) و علی(ع) است . علامه بحرانی دوازده روایت که بعضی از آنها از طریق اهل سنت نقل شده ، ذکر می کند که مراد از بحرین علی و فاطمه هستند که هیچ گاه بر یکدیگر بغی و سرکشی نمی کنند 1. حضرت زهرا (س) در روایات حدیث 8 : عبدالله بن بریده عن ابیه ، سالت رسول الله صلی الله علیه و اله ، أَی النساءِ أحبَّ الیک . قال : فاطمهٌ . قُلت : مِن الرجال : قالَ : زوجها ، عبدالله بن بریده از پدرش چنین نقل می کند : که روزی از رسول خدا پرسیدم : یا رسول الله چه کسی از بین زنان در نزد شما از همه محبوب تر است ؟ حضرت فرمودند : فاطمه (ع). عرض کردم از مردان چه کسی ؟ فرمودند شوهرش .2 ...................................................... 1 . نیلی پور مهدی . فرهنگ فاطمیه . همان . ص 78 2 . بلغانی . حمید احمد . سینه فاطمیه . احادیث و کرامات حضرت زهرا . زائر آستانه مقدسه . چ تابستان 88.ص28 حدیث 10 . عن الرضا (ع) : قال رسول الله (ص) : انی سمیت ابنتی « فاطمه » لاِنَّ الله عزوجل فطمها و فطم من احبها من النار . امام رضا (ع) به نقل از رسول اکرم فرمودند : همانا من اسم دخترم را فاطمه گذاشتم چرا که خداوند عزوجل ایشان و محبان ایشان را از اتش جهنم باز داشته است .1 حدیث 15. قال رسول الله (ص) إنَّ ابنتی فاطمه من قلبها و جوارحها ایمانا الی مشاشینها فقفرعت لطاعیع الله . رسول خدا فرمودند : براستی که خداوند متعال قلب و جوارح دخترم فاطمه (ع) را تا عمق وجودش مملوّ از ایمان کرده است و همانا او خود را برای اطاعت و عبادت الهی فارغ نموده است . 2 حدیث 16 . عن حسن البصری : ما کان فی هذه الامه اعبد من فاطمه . کانت تقوم حتی تورم قدماها . از حسن بصری چنین نقل می کنند که من در میان این امت کسی را عابد تر از فاطمه زهرا (س) نیافتم وی همیشه در قیام ( عبادت الهی ) بود . به قدری که پاهایش از کثرت قیام و عبادت وَرم کرده بودند . 3 ............................................................................ 1 . بلغانی . حمید احمد . سینه فاطمیه . احادیث و کرامات حضرت زهرا . همان . ص 30 2. همان . ص 36 3 . همان . ص 36 فاطمه (ع) و پرورش تربیت فرزندان در تکوین شخصیت انسان سه عامل مهم وراثت ، محیط و مربی کارساز است . بنابراین نقش مربی در اصول تربیتی ، جایگاه خاصی داشته . اگر چه فرزندان فاطمه ی زهرا علیه السلام و علی علیه السلام ذاتاً بچه های پاک و ساخته شده ای بودند ولی هر انسانی به هر اندازه در مراتب والای کمالات انسانی قرار بگیرد ، باز هم اخلاق و رفتار و ویژگی های مربی در ساختار فکری و فرهنگی او مؤثر خواهد بود . حضرت فاطمه علیه السلام با یک مدیریت صحیح و به کار بستن ویژگی های تربیتی توانست فرزندانی را به جامعه ی اسلامی تحویل دهد ، که هر کدام منشأ آثار خیر و پیشرفت دین و احکام الهی شوند و عملاً به الگوها و اسوه های مقاومت ، شرف ، هدایت ، بخشش ، سخاوت ، ایثار ، جانبازی و شهادت و ... تبدیل گردند . حال اینک به بخشی از روشهای تربیتی آن بانوی بزرگ می پردازیم . 1 . پرورش عبادی فاطمه (س) : آن چنان در عبادت پیش رفت که پاهایش متورم شد ، ایشان از نظر بندگی پیشتاز همه بود تا آنجا که عابدان را به تحیر واداشت . لذا فرزندش امام حسن (ع) می فرماید : مادرم فاطمه را در شب جمعه در محراب عبادت دیدم که به عبادت و نماز مشغول است ، او پیوسته به سجود و رکوع مشغول بود که شب به پایان رسید . با توجه به این که بهترین روش تربیتی و پرورشی شیوه ی عملی الگو است ، دختر گرامی پیامبر خدا از راه عبودیت و بندگی ، آن هم در برابر دیدگان معصوم فرزندانش توانست آنان را به کمال مطلوب برساند . به همین جهت دختران فاطمه جای خالی مادر را پر کردند و نماز شب را ترک نکردند 1. 2 . عدالت پروری : پدر و مادر نباید در میان فرزندانشان بدون جهت فرق بگذراند و از این طریق حسادت و کینه توزی را در میان آنان ایجاد نمایند . رسول خدا (ص) می فرماید : در میان فرزندان خود به عدالت رفتار کنید ، همانگونه که دوست دارید دیگران در مورد شما به عدالت و محبت رفتار کنند. حضرت فاطمه (س) در پرورش فرزندان خود طوری رفتار می کرد که همه را از عدالت پروری خویش خشنود می خواست و با عواطف محبت آمیز مادری تک تک آنان را به این صفت انسانی و اسلامی تشویق می کرد .2 روزی دو فرزند دلبند فاطمه (س) ، حسن و حسین (ع) ، در حضور پیامبر خدا کشتی گرفتند . دراین میان فاطمه (س) که پدر بزرگوارش امام حسن را به پیروزی بر اما حسین (ع) ترغیب می کند ، حضرت زهرا بر اساس روح دادگری خود عرض کرد : پدر جان ! فرزند بزرگ را بر علیه فرزند کوچک ترغیب می کنی ؟ .................................................................. 1 . حسین زاده . سید علی . سیره تربیتی پیامبر اهل بیت . ج 1 . پژوهشگاه حوزه ی دانشگاه . قم . ص 128 2 . همان . ص 129 رسول گرامی اسلام فرمودند : تو اطلاع نداری که برادرم جبرئیل ، حسین (ع) را برای پیروزی بر حسن (ع) تشویق می کند . روزی امام حسن با امام حسین در کنار یکدیگر مشغول نوشتن خط بودند و هریک به دیگری می گفت خط من بهتر از خط تو است و سرانجام داوری را به مادرشان واگذار کردند ولی آن حضرت برای اینکه دل هیچ کدام را نشکند ، از ذاوری خودداری کرد و این موضوع را به علی (ع) واگذار نمود امام علی (ع) این قضیه را به پیامبر خدا و آن حضرت نیز به جبرئیل و بدین ترتیب کار داوری به اسرافیل و خدای عالمیان کشیده شد ، جبرئیل از خدا ابلاغ کرد که باید فاطمه بین آنها داوری کند ، آن مادر مهربان و دادگر فرمود : ای فرزندان عزیزم ! من دانه های این گردنبند را به زمین می ریزم هر کس تعداد بیشتری از انها را بردارد خط او بهتر است . بلافاصله گردنبند را از گردنش باز کزد و دانه های ان را به زمین ریخت . جبرئیل به امر الهی به این منظره ی زیبا تماشا می کرد ، وقتی هر کدام به طور مساوی دانه ها را برداشتند جبرئیل به فرمان خدا آن یک دانه ی باقیمانده را تقسیم کرد و هر کدام یک نصفه برداشتند و دل هیچ کسی نشکست .‍1 3 . محبت : حضرت فاطمه (ع) مانند مادران دلسوز دیگر نسبت به بچه هایش بسیار مهربان بود و با آنان با محبت خاص معاشرت می کرد و خود مانند شمع سوخت و به آنان روشنایی می داد . در احادیث امده ، ........................................................................ 1 . بحار الانوار . ج3 . ص 28 که آن حضرت سرگرم فرزندش حسن (ع) بود در حالی که با مولا شوخی می کرد و کانون خانواده را گرم و با صفا نگه می داشت، فرمود : ای فرزندم ! شبیه پدرت باش ، موانع را از مسیر حق دور کن ، هرگز از افراد کینه توز و فرو مایه پیروی نکن . علی (ع) در مورد محبت فاطمه می گوید . علی (ع) نقل می کنند روزی وارد اتاق فاطمه شدیم دیدم که وی بر پشت دراز کشیده و حسین نیز بر سینه ی او در خواب است . این نشان شدید علاقه ی متقابل فاطمه و فرزندانش را نشان می دهد . 1 4 . دوستی . از جمله روش های تربیتی حضرت زهرا نوع دوستیاو بوده است . ایشان در برابر چشمان تیز بین فرزندانش به مردم کمک می کرد .ولی خود گرسنه می ماند . فاطمه گردنبندش را به فقرا ایثار کرد و آنان را مورد نوازش قرار می داد و از پول آن پارچه هایی خریداری نمود و برای بی لباس ها لباس مناسب تهیه گردید ، و پرده های خانه اش را در اختیار پیامبر خدا قرار داد و با آن عریان ها را پوشاند . حدیث در حق آن حضرت صادر شد . حدیث « فاطمه بضعه منی » آن حضرت نه تنها در مسائل اقتصادی و رفع مشکلات روزمره ی مردم پیشگام بود ، حتی از نظر اخلاقی و عواطف انسانی و ارشاد و هدایت مردم نیز به کمک آنان می شنافت . ..................................................... 1 . بحار الانوار . ج 43 . ص 28 و م صالح مردم را پیگیری می کند و در حقشان دعا می فرمود و از این طریق فرزندان خویش را به چنین عواطف اسلامی پرورش می داد .1 پرستش و نیایش فاطمه (ع) فاطمه ی زهرا سلام الله علیها از هر چیز به خود سازی و کمال جویی می پرداخت و هر روزی که از عمراو می گذشت ، عبادت و تهجدّش رو به فزونی می گذاشت و اکثر شبه ها را به دعا و پرستش خدا و شب زنده داری می گذرانید ، در مورد عبادت فاطمه دوست و دشمن اعتراف کرده اند که وی پیشگام ترین افراد در این زمینه بوده است . چنانچه از حس بصری آمده است . در میان امت اسلامی بیش از فاطمه به عبادت نمی پرداخت ، او آنچنان در این زمینه پیش رفت که پاهای مبارکش متورم شد ، حضرت امام حسن مجتبی می فرمایند : من در دوران کودکی به سر می بردمو مادرم را می دیدم که چگونه به راز و نیاز می پردازد ، از جمله شبی دیدم مادرم در محراب عبادت به نماز ایستاده و مرتب به رکوع و سجود می پرداخت .2 ...................................................................... 1 . بابا زاده . علی اکبر . سیری در سیره حضرت زهرا . سنابل . چ 1383 . قم ص 133و 134 2 . بابا زاده . علی اکبر . سیری در سیره حضرت زهرا .محدث چ 1380 ص 113 و . 114 او در این حال بود تا اینکه شب به پایان رسید ،‌که ان حضرت یکایک مؤمنین را با نام و نشان دعا می کرد ولی در مورد خودش درخواست نمی کرد . از او پرسیدم مادر چرا دیگران را دعا می کنی ولی خود را دعا نمی نمایی ! فرمودند : اول باید دیگران را دعا کرد سپس خودمان را . نیایش فاطمه (س) فاطمه زهرا در کنار نماز و رکوع و سجود طولانیش به دعا و نیایش می پرداخت و در این میدان عارفانه به قدری پیش می رفت که گویا همه چیز ها و نهان ها برای او پیدا بود . وی می توانست با مأمورین آسمانی که از دید دیگران نامرئی و ناپیدا بودند ، مذاکره و گفتگو کند و نادیده ها را ببیند و به جایی رسد که بین خالق و مخلوق پرده ها و حجاب ها بی معنی باشد . او از طریق دعا و نیایش با نگرشی به درون خود توانست تام امیال و شهوات مادی را کنار زند و با تجلی و روح ملکوتی به قله ی کمال پرواز کند . و با رسیدن به کمال مطلق ، عالم خلقت را با آیت بِاذِنی به تسخیر خود در آورد . و آن گاه همه چیز و همه جا به تصرف فاطمه در آید . اگر فاطمه توانست ملائکه و مأمورین آسمانی را به خدمت خود استخدام کند و خازن بهشتی و جبرئیل و میکائیل را به مأموریتها وادارد و تصرفات و تحولات محیّر العقول در جهان پدیدار سازد و از طریق چادر پاره پاره ی پرفروغش خانه ی یهود را منور ساخته و دهها پیروان مذاهب دیگر را به صراط مستقیم اسلام هدایت نماید و همگی از این مقوله سرچشمه می گیرد . ابن عباس می گوید : فاطمه زهرا در رکعت نماز خواند و با خدای خود به راز و نیاز پرداخت ، سپس دستهایش را به سوی آسمان بلند کرد و چنین عرض داشت : ای خدا و مولایم ! تو را به حق محمد و علی و حسن و حسینم ،‌همچنانچه برای بنی اسرائیل مائده نازل فرمودی ، برای ما نیز مائده بفرست . ابن عباس می گوید : هنوز دعای فاطمه به پایان نرسیده بود که طبقی پر از طعام بهشتی نازل شد . 1 بیماری و مرگ پس از حجه الوداع محمد (ص) گفت که وی اولین نفر از خانواده اش بود که پس از مرگ به وی ملحق شد ، محمد چند روز پس از آن درگذشت ، فاطمه بسیار غم زده شد و پس از مدتی درگذشت . 2 ............................................... 1 . محمود جباری . نصائص الفاطمیه .ویژگی های فاطمه . انتشارت ام ابیها . قم چ 1389 2 . نیلی پور . مهدی . فرهنگ فاطمیه . الفبای شخصیتی حضرت زهرا . انتشارات مرکزفرهنگی شهید مدرس.چ6 . 1387 بعضی منابع اولیه چنین می نماید که در پایان عمر او با ابوبکر که تقاضای عیادت او را داشته است ، آشتی می کند اما اکثریت منابع چنین می نویسندکه اوتاپایان عمرازابوبکرعصبانی بود ، به گفته دانش نامه ی اسلام زمان مرگ فاطمه (س) شش ماه پس از مرگ پدرش بوده است به گفته ی قول غالب مرگ او در آرامش بود ، او خودش را با کمک همسرش شستشو می دهد و در آرامش به استقبال مرگ می رود اما این در تضاد با روایتی است که در منابعی مانند یعقوبی آمده است ، این منابع چنین می گویند که زنان قریش و همسران پیامبر به دیدن فاطمه (س) می آیند . اما فاطمه به اسماء بیوه جعفر ابن ابی طالب می گوید : که از ورود آنان جلوگیری کنند . زیرا فاطمه در وضع بسیار بدی بود و در اثر بیماری نحیف شده بود به مانند سایر اتفاقات زندگی خصوصی فاطمه مرگ او نیز در هاله ای از ابهام است 1. تدفین به گفته دانشنامه اسلام اکثر منابع اولیه تدفین فاطمه را شبانه مخفی و بدون حضور ابوبکر و عمر می دانند اما نقل قول هایی نیز وجود دارد که ابوبکر در مراسم تدفین حضور داشته و نماز میت را بر فاطمه خوانده است . ............................................................ 1 . عزیز الله عطاری. ترجمه سند فاطمیه . ترجمه محمد رضا عطایی.انتشارات عطارد . چ اول 1386.ص 426 و نیس صوفی معتقد است به دلیل تواتر روایت های تاریخی فاطمه از ابوبکر به نظر می رسد مراسم کفن و دفن فاطمه به خواسته ی او در شب انجام شده تا ابوبکر به عنوان رئیس جامعه نتواند با مراسم تشییع او کاری داشته باشد . 1 محل دفن تقریبا تمام منابع موافق هستند که فاطمه (س) در قبرستان بقیع دفن شده است و به نوشته دانشنامه اسلامی بعضی منابع محل قبر را مشخص می کنند. به نوشته این منابع محل دفن فاطمه در کنار مسجد رقیه ( به نام 2 همان زنی که مسجد را بنا کرده است ) .در گوشه ی دار عقیل و برادر علی ، به فاطمه هفت ذراع از خیابان است ، اما طبق گفته ی سایر منابع بعد از دفن یا مدتی بعد از آن دیگر محل دفن نامعلوم بود . المسعودی می نویسد : که مقبره ای وجود داشته است که در کتیبه موجود در آن مقبره نام فاطمه و سه نفر دیگر از خاندان علی به عنوان صاحبان مقبره نوشته شده بود .( مسعودی تنها کسی است که چنین جزئیاتی را بیان می کند ) اما المقدسی مقبره ی فاطمه را در فهرست مکان هایی قرار می دهد که در مورد آن اختلاف نظر وجود دارد . اما محتمل است که فاطمه « فی الحجره » دفن شده باشد 3 . ....................................................... 1 . عزیز الله عطاری . همان . ص 428 2 . همان 3. همان . ص 256 فهرست منابع *قرآن کریم 1 . احمدی . حبیب الله . فاطمه (ْس)الگوی زندگی . انتشارات فاطمیه . قم . 1386 2 . امینی . علامه . فاطمه زهرا (س) طبع جدید . تحقیق . محمد امینی نجفی . انتشارات استقلال تهران . بی تا 3 . بابا زاده . علی اکبر . سیری در سیره حضرت زهرا .سنابل . چاپ 83 . بی تا 4 . بابا زاده . علی اکبر . تحلیل سیره فاطمه زهرا . محدث . چاپ اول . 1385 5 . جباری . محمود . فضائل الفاطمیه . ویژگی فاطمه (س) . انتشارات ام ابیها . قم . 1389 6 . جلبانی . حمید احمد . صحیفه فاطمیه . احادیث و کرامات حضرت زهرا . زائر آستانه مقدسه . 1388 7 . حسین زاده . سید علی . سیر ه تربیتی پیامبر اهل بیت . پژوهشگاه حوزه ی دانشگاه . قم . بی تا 8 . علی . علامه . بحار الانوار 9 . سوئزی . مهدی . صاحب امتیاز . شورای فرهنگی اجتماعی زنان . طراح : کامران مهور زاده . تهران . بی تا 10 . سهادت پرور . علی . جلوه نو . پرتویی از فضائل معنوی حضرت زهرا . تهران 1379 . 11 . عطاری . عزیز الله . ترجمه مسند فاطمه زهرا . ترجمه محمد رضا عطایی . انتشارات عطارد . چاپ اول . 1386 12 . مرتعشی عامل . سید جعفر . انجمن های حضرت زهرا . انتشارات تهذیب . قم 1380 13 . معین . محمد . فرهنگ فارسی معین . به اهتمام عزیز الله علی زاده . محمود نامتی . تهران . ثامن . جلد دوم . 1386 14 . نیلی پور . مهدی . فرهنگ فاطمیه . الفبای شخصیتی حضرت زهرا . بی تا . 1387

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: